Beste bijenvriend,

De lente hangt in de lucht! Heb je de eerste krokussen al gespot? Over enkele weken zullen de eerste hommels alweer rondzoemen, lopen de bomen uit en laten de eerste bloemen alweer hun kleuren zien. De natuur ontwaakt en dat betekent ook dat het weer tijd is voor wilde bijen en andere bestuivers om uit het nest te komen.

Maar eerst: biodiversiteit! Wat betekent het precies, waarom is het zo belangrijk en hoe meten we het? We vertellen je over de Basiskwaliteit Natuur (BKN), een richtlijn die helpt om de biodiversiteit te behouden en verbeteren – vooral in de stad! Maar misschien kijk je verder in je omgeving, zoals Job in de Buzzersbrief?

Daarnaast delen we praktische tuintips om jouw buitenruimte bijvriendelijk te maken. Want met een paar eenvoudige acties kan jij de bij helpen! Verder zoemen we in op goed nieuws: Nederlandse duinen stuiven weer, een droom die uitkomt voor de bestuivers. En tot slot hebben we weer een leuke kennistest voor je én het antwoord op de vraag van vorige week! Had jij ‘m goed?

Deze week…

• BIJles: Biodiversiteit onder de loep met BKN

• Buzzersbrief: Job uit Harlingen

• Hoe maak jij de bij blij?

• Nieuws: Nederlandse duinen weer in beweging, de droom van iedere bestuiver

• Test je kennis!

BIJles: Biodiversiteit onder de loep met BKN

Biodiversiteit, een woord dat je ongetwijfeld al vele malen voorbij hebt horen komen in het nieuws, in colleges of lessen, of in gesprekken over de natuur. Maar wat is het eigenlijk? Dat leggen we je uit in deze BIJles. Daarbij hebben we het ook over de Basiskwaliteit Natuur (BKN), een richtlijn voor het meten en behouden van de biodiversiteit.

Eerst dus het begrip biodiversiteit; daarmee bedoelen we de variatie van alles dat leeft, een veelheid aan verschillende planten en dieren bij elkaar. Daarbij horen de allerkleinste bacteriën tot de grootste eeuwenoude bomen, en natuurlijk de wilde bijen daar ergens tussenin. De verscheidenheid en combinatie van al deze soorten is essentieel voor de gezondheid van onze omgeving.

Biodiversiteit is dan ook meer dan een buzzword; het is dé basis van ons natuurlijke bestaan! Gezonde ecosystemen zijn van levensbelang. Hoe diverser de flora en fauna in een ecosysteem, hoe beter het systeem tegen bijvoorbeeld natuurrampen bestand is. Ook voor onze eigen gezondheid is biodiversiteit essentieel.

Veel variatie in gewassen betekent namelijk ook een gezond en gevarieerd dieet voor ons, en anders wel de medicijnen die worden gemaakt van planten of micro-organismen. Denk aan antibacteriële stoffen als penicilline, gemaakt van een specifieke schimmelsoort.

Er bestaan verschillende niveaus binnen de biodiversiteit. Die nemen we met je door en leggen we aan je uit, aan de hand van muziek.

Basiskwaliteit Natuur

In landbouwland Nederland is de biodiversiteit (nog steeds) verrassend groot. Van heidevelden en duingebieden tot zoetwatermeren en het Waddengebied, elk landschap herbergt unieke flora en fauna. Initiatieven zoals bloemrijke akkerranden en natuurreservaten spelen een belangrijke rol in het behoud en herstel van deze biodiversiteit. Maar hoe zit het in de stedelijke omgeving?

Dat is waar de Basiskwaliteit Natuur, ofwel BKN, om draait. De Basiskwaliteit Natuur is een standaard die nodig is om onze leefomgeving gezond en leefbaar te houden, zowel voor de planten en wilde dieren als voor onszelf. Het idee is simpel. We moeten ervoor zorgen dat de biodiversiteit in Nederland op peil blijft, of liever nog verbetert. BKN biedt daar richtlijnen voor, die vooral zijn gericht op natuur in de stedelijke omgeving.

Gezonde leefomgeving

Er worden al veel initiatieven genomen om de achteruitgang van biodiversiteit te stoppen. Boeren zetten zich in voor weide- en akkervogels, bedrijven leggen bijenlinten aan, veel mensen vergroenen hun tuinen, en gemeenten maaien op een insectvriendelijke manier. BKN brengt al deze initiatieven samen in één werkwijze.

Deze laat zien of een gebied voldoet aan de eisen voor een ‘gezonde leefomgeving’. Op dit moment haalt een groot deel van het Nederlandse landschap – zowel in landbouwgebieden als in stedelijke omgevingen – deze ondergrens niet. Dat weten we vooral dankzij landelijke metingen en waarnemingen. Hier komen de wilde bijen ten tonele!

Wilde bijen in beeld

Wilde bijen zijn verrassend eenvoudig te monitoren – en dat maakt ze een belangrijke indicator voor biodiversiteit. In stedelijke en landelijke gebieden wordt onderzoek gedaan naar wilde bijensoorten om data te verzamelen voor hun bescherming, in lijn met de EU New Deal voor bestuivers. Hierbij worden innovatieve bijenhotels en monitoringsmethodes ingezet om meer inzicht te krijgen in hun leefomgeving en gedrag.

Een effectieve monitoringsaanpak richt zich op specifieke wilde bijensoorten die een goede graadmeter vormen voor de algehele biodiversiteit. Hierboven zie je de 12 soorten die indiceren dat een Door te kijken naar nestmaterialen, nestganggrootte en vliegtijden, en deze gegevens te combineren met omgevingsinformatie, ontstaat een nauwkeurig beeld van de bijenpopulatie.

Deze inzichten helpen bij het nemen van gerichte maatregelen om de leefomgeving voor bestuivers te verbeteren, zoals het versterken van voedselbronnen en nestgelegenheid. Zo kan de achteruitgang van wilde bijen worden tegengegaan en blijft hun cruciale rol in het ecosysteem behouden.

Hoe jij kan bijdragen aan een grote biodiversiteit? Dat lees je na de Buzzersbrief!

Buzzersbrief: Job uit Harlingen

In de Buzzersbrief laten we bij iedere publicatie een van onze Great Buzzers aan het woord. Dit is jouw kans om je verhaal of ervaring met betrekking tot wilde bijen en biodiversiteit te delen met de rest van de Great Buzzers-community.

Heb jij kortgeleden een zeldzame wilde bij gespot, heb je iets bijzonders gedaan om wilde bijen te helpen of heb je een interessante kijk op onze biodiversiteit? Stuur dan jouw Buzzersbrief in via de knop hieronder.

Buzzersbrief insturen

Op de Waddenpromenade in Harlingen staat een bronzen beeld van ’t Jonkje, het jongetje dat bekendstaat als Hansje Brinker. Hij zit daar met zijn vinger in de dijk, een verwijzing naar het beroemde verhaal over het kind dat een dijkdoorbraak probeerde te voorkomen.

Nu is dit natuurlijk geen wilde bij die ik heb gespot, dat besef ik me maar al te goed. Toch zie ik een zekere overeenkomst. Wilde bijen dragen, net als dat kleine ‘jonkje’, bij aan de bescherming van onze dijken. Kortgeleden leerde ik dat een bloemrijke dijk sterker is dan een dijk die enkel met gras is begroeid. Door de combinatie van verschillende planten en bloemen kan een dijk niet alleen steviger worden, maar ook bijdragen aan de biodiversiteit. Zo zou er ruimte ontstaan voor allerlei insecten en andere dieren, dus ook de wat zeldzamere soorten. Dijken verbinden ons landschap en kunnen de natuurgebieden bovendien met elkaar in contact brengen. En laten we eerlijk zijn, een dijk vol bloemen in de zomer is toch een prachtig gezicht?

Ik zou het mooi vinden als de dijken rond Harlingen, en dat zijn er heel wat, wat meer kleur kregen. Maar hoe zou ik daar zelf iets aan kunnen bijdragen?

Ons antwoord

Een hele goede vraag! Bloemrijke dijken zijn inderdaad stukken sterker dan dijken zonder die diversiteit aan planten en bloemen, en kunnen een geweldige biotoop voor verschillende bijensoorten vormen. Om doelgericht en effectief actie te ondernemen, kan je zo het beste bijdragen: neem contact op met de eigenaar of beheerder van de grond. Je kan daarvoor het beste terecht bij de gemeente of het lokale waterschap.

Er bestaat zoiets als ‘guerrilla gardening’, waarbij mensen ongevraagd zaadjes of bollen verspreiden in de openbare ruimte. Waarom we dit niet aanraden? In veel gevallen heeft een gemeente of grondeigenaar een (maai)beleid dat geen rekening houdt met dit soort acties. Zonde van de moeite en middelen, dus.

Hoe maak jij de bij blij?

Wilde bijen zijn onmisbaar voor een gezond ecosysteem – zonder hen geen bestuiving, en zonder bestuiving geen bloeiende natuur. Maar door menselijke invloed staat hun voortbestaan onder druk. Gelukkig kunnen we dat veranderen.

• De lente staat voor de deur, en dat betekent: tijd om je planten een opfrisbeurt te geven! Wil je deze zomer genieten van een kleurrijke tuin of balkon? Plant dan nu inheemse, biologische zomerbloeiende bloemen. Dit kan tot en met mei.

• Snoei je vaste planten terug en knip het oude blad weg. Zo krijgen ze alle ruimte om opnieuw uit te lopen. Let wel op: laat oudere bladhopen nog even liggen. Wilde bijen, waaronder veel hommelsoorten, houden hier hun winterslaap en worden pas later in het seizoen actief.

• Heb je een grotere tuin en vaak groenafval? Dan is dit hét moment om zelf een composthoop aan te leggen. Timmer hiervoor een bak van minimaal 1 meter hoog, breed en diep zijn. Zorg dat er beluchtingsgaten onderin de bak zitten, zo kan het water eruit en frisse lucht erin.

Loop je vast bij het maken van je eigen mini-bijenbiotoop? Leg de situatie en vraag aan ons voor en we geven je advies in de volgende nieuwsbrief.

Stel je vraag

Nieuws: Nederlandse duinen weer in beweging, de droom van iedere bestuiver

De Nederlandse duinen komen weer tot leven. Op steeds meer plekken krijgen ze de vrijheid om te stuiven, wat niet alleen bijdraagt aan waterveiligheid, maar ook cruciaal is voor de biodiversiteit. Stuivende duinen creëren precies de dynamiek die veel insecten nodig hebben.

Jarenlang werden duinen vastgelegd met helmgras, waardoor ze steeds dichter begroeid raakten en soorten als duindoorn en duinriet de overhand kregen. Dit had grote gevolgen voor de insectenpopulaties. Veel bloeiende planten verdwenen, en daarmee ook veel van de insecten én insectenetende vogels.

Door kerven in de voorste duinenrij te graven, kan kalkrijk zand weer het duingebied inwaaien. Dit herstelt de natuurlijke dynamiek en geeft pioniersoorten de kans om terug te keren, zoals het duinviooltje en kleine tijm. Die trekken bestuivers als wilde bijen en vlinders aan, en dat heeft weer een positief effect op vogels en andere dieren.

Veerkrachtig landschap

De eerste resultaten zijn veelbelovend, laat Staatsbosbeheer weten. Wilde bijen zoals de zandbij en de pluimvoetbij profiteren van het herstellende duinlandschap. Bijensoorten die nesten in zand graven, zoals de vosje en de grijze zandbij, krijgen hier weer de ruimte. Met de toename van insecten, volgen ook de vogels. De boomleeuwerik en de nachtzwaluw, die afhankelijk zijn van een insectenrijk duingebied, keren langzaam terug.

Langs de hele Nederlandse kust werken natuurorganisaties en overheden samen om de duinen weer in beweging te brengen. Waar 20 jaar geleden de duinen achteruit gingen, komt er nu een veerkrachtig landschap, vol bloemen, bijen en vogels terug.

Test je kennis!

Vorige keer was de vraag: Lapse behangersbijen vliegen uitsluitend op het wilgenroosje, en is dus een…
Het antwoord is: monolectische bijensoort

Je kan het aan de naam aflezen: mono betekent enkel of één, en lectisch komt van het Griekse eklegein wat kiezen betekent.

Volgende keer…

• BIJles: Rosse metselbij